Tonometria to nieinwazyjne badanie okulistyczne, które pozwala na pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego. Jest to niezwykle ważne badanie profilaktyczne, ponieważ wysokie ciśnienie wewnątrzgałkowe jest jednym z głównych czynników ryzyka rozwoju jaskry, choroby prowadzącej do nieodwracalnego uszkodzenia nerwu wzrokowego i utraty wzroku. Regularne wykonywanie tonometrii umożliwia wczesne wykrycie nieprawidłowości i wdrożenie odpowiedniego leczenia, które może zapobiec pogorszeniu widzenia.
Czym jest ciśnienie wewnątrzgałkowe i dlaczego jest ważne?
Wewnątrz gałki ocznej krąży płyn – ciecz wodnista. Płyn ten jest stale produkowany i odprowadzany, a jego objętość wpływa na ciśnienie wewnątrzgałkowe. Optymalne ciśnienie wewnątrzgałkowe mieści się zazwyczaj w przedziale od 10 do 21 mmHg (milimetrów słupa rtęci). Zbyt wysokie lub zbyt niskie ciśnienie może sygnalizować problemy zdrowotne. Podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe jest często bezobjawowe we wczesnych stadiach, co czyni je szczególnie niebezpiecznym. Może ono stopniowo uszkadzać delikatne włókna nerwu wzrokowego, prowadząc do zawężenia pola widzenia, a w skrajnych przypadkach do ślepoty.
Metody pomiaru ciśnienia wewnątrzgałkowego
Istnieje kilka metod pomiaru ciśnienia wewnątrzgałkowego, a wybór konkretnej metody zależy od lekarza okulisty i stanu pacjenta. Najczęściej stosowane metody to:
Tonometria bezkontaktowa (pneumatyczna)
Jest to najpopularniejsza i najszybsza metoda, często wykonywana podczas rutynowych badań przesiewowych. Polega na skierowaniu strumienia sprężonego powietrza na rogówkę. Siła potrzebna do spłaszczenia rogówki jest mierzona, a na tej podstawie obliczane jest ciśnienie wewnątrzgałkowe. Metoda ta jest bezbolesna i nie wymaga znieczulenia. Jej zaletą jest szybkość i wygoda, jednak może być mniej precyzyjna u osób z cienką lub grubą rogówką.
Tonometria aplanacyjna Goldmanna
Uważana za złoty standard w pomiarze ciśnienia wewnątrzgałkowego, metoda ta jest bardziej precyzyjna niż tonometria bezkontaktowa. Wymaga ona zastosowania kropli znieczulających do oka oraz kropli fluorescencyjnych. Urządzenie z płaską, wypolerowaną końcówką (aplatorem) jest delikatnie przykładane do centrum rogówki. Pomiar opiera się na zasadzie pomiaru siły potrzebnej do spłaszczenia określonej powierzchni rogówki. Jest to badanie bardziej inwazyjne, ale daje bardzo dokładne wyniki.
Tonometria Schiotza
Jest to starsza metoda, która obecnie jest rzadziej stosowana w praktyce klinicznej, choć nadal można się z nią spotkać. Polega na przyłożeniu metalowego ciężarka do znieczulonej rogówki. Ciężarek ten lekko ją spłaszcza, a jego zanurzenie jest odczytywane na skali, co pozwala na określenie ciśnienia wewnątrzgałkowego. Wymaga ona kalibracji w zależności od grubości rogówki.
Tonometria bezdotykowa (nowoczesne rozwiązania)
Na rynku pojawiają się również nowoczesne tonometry bezdotykowe, które wykorzystują różne technologie, np. pomiar ultradźwiękowy lub siły odbicia. Często oferują one jeszcze większą precyzję i komfort dla pacjenta, minimalizując ryzyko błędów pomiarowych związanych z indywidualnymi cechami rogówki.
Kiedy należy wykonać badanie tonometrii?
Badanie tonometrii powinno być wykonywane regularnie, jako element profilaktyki zdrowia oczu. Zaleca się je szczególnie w następujących przypadkach:
- Osoby po 40. roku życia: Wraz z wiekiem wzrasta ryzyko rozwoju chorób oczu, w tym jaskry.
- Osoby z historią chorób oczu w rodzinie: Predyspozycje genetyczne mogą zwiększać ryzyko rozwoju jaskry.
- Osoby z cukrzycą: Cukrzyca może wpływać na naczynia krwionośne oka, zwiększając ryzyko powikłań.
- Osoby przyjmujące niektóre leki: Długotrwałe stosowanie kortykosteroidów, np. w formie kropli do oczu, może podnosić ciśnienie wewnątrzgałkowe.
- Osoby z urazami oka: W przeszłości doznane urazy mogą prowadzić do zmian w odpływie cieczy wodnistej.
- Pacjenci z rozpoznaną jaskrą lub podejrzeniem jaskry: W takich przypadkach tonometria jest badaniem kluczowym w monitorowaniu postępów choroby i skuteczności leczenia.
Co wpływa na wyniki tonometrii?
Na wyniki pomiaru ciśnienia wewnątrzgałkowego mogą wpływać różne czynniki, które lekarz okulista bierze pod uwagę podczas interpretacji badania. Należą do nich:
- Grubość rogówki: Rogówka grubsza może dawać fałszywie zawyżone wyniki, podczas gdy cieńsza – zaniżone. Dlatego tak ważne jest, aby lekarz brał pod uwagę ten parametr.
- Stan rogówki: Uszkodzenia lub obrzęk rogówki mogą wpływać na pomiar.
- Pora dnia: Ciśnienie wewnątrzgałkowe może nieznacznie wahać się w ciągu dnia.
- Przyjmowane leki: Niektóre leki mogą wpływać na ciśnienie wewnątrzgałkowe.
- Stan ogólny pacjenta: Silny stres czy ból mogą tymczasowo wpływać na wyniki.
Regularne badania tonometrii są prostym i skutecznym sposobem na ochronę wzroku przed poważnymi schorzeniami. Nie lekceważ żadnych niepokojących objawów i pamiętaj o profilaktycznych wizytach u okulisty.
Dodaj komentarz